Sự tích về Đền Mẫu Thượng Tuyên Quang

Sự tích về Đền Mẫu Thượng Tuyên Quang

Theo sách “Đại Nam nhất thống chí”: Xưa có hai nàng công chúa con vua Hùng là Phương Dung và Ngọc Lân, một hôm theo xa giá đến bên bờ sông Lô (thuộc thôn Hiệp Thuận) đỗ thuyền. Nửa đêm trời mưa to, gió lớn, hai nàng đều hoá, nhân dân trong vùng lấy làm linh dị bèn lập đền thờ”… Nơi con thuyền dừng đỗ đã được bà con xây dựng thành đền Hạ. Sau này, có giặc giã, nhân dân đã mang tượng các công chúa sơ tán vào đất Ỷ La. Sau khi tan giặc giã, nhân dân khôi phục đền Hạ, đồng thời tại nơi sơ tán tượng công chúa được xây dựng thành đền Ỷ La. Còn đền Thượng ra đời sau khi có đền Hạ và đền Ỷ La. Đền Hạ được coi là đền gốc thờ chung của cả hai cô công chúa. Sau khi chia tách, đền Ỷ La thờ Phương Dung Công Chúa (cô chị) và đền Thượng thờ Ngọc Lân Công Chúa (cô em). Vì thế, ngày nay cả ba đền cùng chung lễ hội.

Theo các tài liệu, đền Hạ được xây dựng vào năm 1738, đền Ỷ La 1747 còn đền Thượng vào năm 1767 (có tài liệu cho rằng năm 1801). Hiện ngôi đền còn giữ được nhiều cổ vật: Một quả chuông đúc năm 1820, một chiếc khánh năm 1835, một số bức hoành phi năm 1866, 1943…

Đền Mẫu Thượng Tuyên Quang được coi là một đền thiêng và được các đời vua triều Lê,  triều Nguyễn sắc phong các mỹ tự. Hiện nay, nhà đền còn lưu giữ các đạo sắc phong vào các năm 1743, 1787, 1796, 1821, 1844,  1835, 1850, 1880, 1887, 1890, 1923 ứng với các đời vua Cảnh Hưng, Chiêu Thống, Cảnh Thịnh, Minh Mệnh, Thiệu Trị, Tự Đức, Đồng Khánh, Thành Thái, Khải Định.

Theo Bản tích của đền Mẫu Dùm:

Đền Thượng – đền Mẫu DÙm (xã Tràng Đà, thị xã Tuyên Quang), thờ Ngọc Lân Công chúa mà dân gian vẫn thường gọi với lòng thành kính là Mẫu Thoải. Đền tọa lạc trên thế “Gối sơn nghênh thuỷ”, trước đền là sông Lô hùng vĩ, sau đền là núi Dùm.

Lễ tiệc thường diễn ra vào ngày 12/2 hàng năm.

Lê Công