Quyền và mưu

Quyền và mưu

Tô Tần hỏi [Quỷ Cốc Tử]: “Xin hỏi tiên sinh, nếu biết người biết ta, chắc chắn sẽ trăm trận trăm thắng phải không?”

Quỷ Cốc Tử lắc đầu.

“Nếu là như vậy,” Trương Nghi hỏi, “câu nói của Tôn Vũ Tử chẳng phải đã có chỗ sai lầm ư?”

“Tôn Vũ Tử nói câu này, mục đích là nhấn mạnh đến việc hiểu rõ tình thế. Nếu hiểu rõ tình thế, làm được đến mức ‘biết người biết ta’, sẽ có khả năng thủ thắng. Còn nếu không, sẽ chỉ có thất bại mà thôi!”Tô Tần lại hỏi: “Nếu biết người biết ta, trong thuật mở - khép phải chăng cũng có thuật thủ thắng?”

“Có hai thuật có thể trợ giúp con thủ thắng, một là quyền, một là mưu.”

Trương Nghi vội hỏi: “Thế nào là quyền, mưu?”

“Quyền tức là cân nhắc, mưu tức là tính toán. Cân nhắc có được dựa vào suy đoán, cân nhắc lợi hại, được mất, quyết định xem có nên nói ra không, có nên hành động không. Còn nói ra như thế nào, hành động như thế nào, lại cần phải tính toán, đó chính là mưu.”

“Ý tiên sinh là, quyền tức là lúc nào nên nói, mưu tức là nên nói như thế nào?”

“Đúng vậy!”

Trương Nghi trong lòng chấn động: “Xin hỏi tiên sinh, nếu suy đoán đã xong, được mất đã cân nhắc, vậy sẽ nói ra như thế nào, trong việc này có quy tắc gì không?”

Quỷ Cốc Tử cười vang: “Đương nhiên, đạo mở- khép đều phải tuân theo quy tắc. Nếu suy đoán đã xong, lợi hại đã cân nhắc, đã có thể quyết định nói như thế nào. Thông thường, nên tuỳ người mà nói. Nói với người trí tuệ, dựa vào uyên bác; nói với người uyên bác, dựa vào hùng biện; nói với người hùng biện, dựa vào trọng tâm; nói với người hiền quý, dựa vào thế; nói với người giàu có, dựa vào địa vị; nói với người tham lam, dựa vào ích lợi; nói với người hèn mọn, dựa vào khiêm tốn; nói với người dũng cảm, dựa vào can đảm…”

Trương Nghi đột nhiên bừng tỏ, nói: “Ý tiên sinh là, tuỳ vào từng người để xem nên nói gì?”

“Đúng vậy!”

(Trích "Chiến Quốc Tung Hoành- Thế cục Quỷ Cốc Tử")