ĐẠI KỴ TRONG CUỘC ĐỜI: CHỚ CHO RẰNG VIỆC ÁC NHỎ MÀ LÀM

ĐẠI KỴ TRONG CUỘC ĐỜI: CHỚ CHO RẰNG VIỆC ÁC NHỎ MÀ LÀM

Cổ ngữ có câu: “Con đê ngàn dặm bị sụp đổ bởi một lỗ kiến hổng.” Bởi vậy, trong cuộc đời, mỗi một ý niệm, hành vi đều vô cùng quan trọng vì nó có thể thành tựu đời người nhưng cũng có thể hủy hoại cuộc đời của một người.

Trong lịch sử có rất nhiều những gương sáng, những lời giáo huấn về việc “con đê ngàn dặm sụp đổ vì một lỗ kiến hổng”.

Xưa có một câu chuyện ngụ ngôn kể rằng: Có một vị thương nhân giàu có đang vội vàng trở về nhà vì có việc gấp. Khi đang trên đường cưỡi ngựa trở về, cách nhà khá xa thì người hầu của ông đột nhiên phát hiện ra móng sắt chân sau của con ngựa bị rơi một chiếc đinh.

Người hầu báo cho vị thương nhân, nhưng vị thương nhân vẫn vừa thúc ngựa chạy vừa nói: “Mặc kệ nó, dù sao cũng chỉ còn khoảng gần chục tiếng đi đường nữa là về đến nhà rồi.”

Đến lúc nghỉ ngơi giữa đường, người hầu lại một lần nữa báo với vị thương nhân:“Chân sau của con ngựa đã bị rơi miếng sắt, liệu chúng ta có nên lắp cho nó một miếng sắt mới không ạ?”

Vị thương nhân lại nói: “Không cần quan tâm đến nó, dù sao lộ trình cũng chỉ còn mấy tiếng nữa. Con ngựa sẽ phải biết gắng sức hơn thôi.”

Nhưng chạy được tiếp một đoạn đường ngắn nữa thì con ngựa bắt đầu khập khiễng bước từng bước khó nhọc. Chẳng mấy chốc con ngựa gãy chân, chảy cả máu và ngã khuỵu xuống đường một cách đau đớn.

Vị thương nhân không còn con đường lựa chọn nào khác, đành phải xuống ngựa cùng với người hầu mang vác hành lý đi bộ về. Cuối cùng thì ông đã không chỉ làm tổn thương con ngựa mà còn bỏ lỡ mất việc gấp ở quê nhà.

Trong cuộc sống hiện thực cũng giống như thế, một sai lầm hay một khuyết điểm nhỏ nếu không kịp thời sửa chữa thì sẽ dần dần trở thành sai lầm lớn không cách nào cứu vãn lại được. Vì vậy, đừng nói chiếc đinh không quan trọng, đừng nói chiếc móng sắt không cần quan tâm. Trong cuộc đời, những sai lầm nho nhỏ như thế là không thể dung túng được, bởi nó có thể là bước đầu của hậu họa về sau.

Chớ cho rằng việc ác nhỏ mà làm

La Đại Kinh là người triều Tống, từng viết cuốn sách tên là “Hạc Lâm Ngọc Lộ”, trong đó kể một câu chuyện:

Lúc Trương Quai Nhai làm quan huyện lệnh ở Sùng Dương, ông phát hiện vị quan quản lý ngân khố của phủ đã lén lút lấy ra một khoản tiền rất nhỏ để dùng vào việc riêng. Vì vậy, ông phán xử vị quan này phải chịu trượng hình (đánh bằng gậy).

Vị quan này không phục, Trương Quai Nhai liền viết ra giấy lời phán: “Một ngày một tiền, ngàn ngày một ngàn, thừng cưa gỗ đứt, nước chảy đá mòn.” Ý nói là mỗi ngày chỉ trộm một đồng, nhưng một ngàn ngày sau sẽ là một ngàn đồng, tích lũy lâu ngày sẽ thành một số tiền không nhỏ, giống như dùng dây thừng kéo qua kéo lại ma sát khúc gỗ, khúc gỗ có lớn mấy thì sau cũng bị đứt, hay như giọt nước không ngừng nhỏ xuống mặt đá, tảng đá dù cứng đến đâu cũng có ngày bị xuyên thủng.

Không khắc chế lòng tham nhỏ, dẫn đến hậu họa lớn

Trong “Sử Ký” có ghi chép một câu chuyện kể về Cơ Tử “nhìn mầm biết cây” như sau:

Một lần, Trụ Vương nhận được một đôi đũa ngà voi đã vô cùng thích thú.

Cơ Tử nhìn thấy, liền cảm thán nói: “Đũa ngà voi chắc chắn không thể phối với đồ gốm, mà phải phối với bát làm bằng sừng tê giác, chén mài từ ngọc trắng. Có chén ngọc rồi, bên trong chắc chắn không thể đựng canh rau dại và cơm nấu bằng gạo thô, mà phải là đựng sơn hào hải vị mới tương xứng.

Ăn sơn hào hải vị rồi thì sẽ không muốn mặc áo quần thô, cũng không muốn ở nhà tranh đơn sơ, mà phải mặc quần áo gấm vóc, ngồi xe sang trọng, ở nhà cao phòng rộng. Nếu cứ như vậy thì phẩm vật của thương nhân trong nước chúng ta sẽ không thể thỏa mãn dục vọng của vua, mà còn phải đi thu gom mọi vật trân quý của các nước phương xa. Từ đôi đũa ngà voi, ta thấy được kết quả của tương lai sau này. Thật không thể không lo lắng vì nhà Vua được.”

Cuối cùng, điều lo lắng của Cơ Tử đã trở thành hiện thực. Dục vọng của Trụ Vương quả nhiên càng ngày càng lớn. Ông xây Trích Tinh Lâu và Lộc Đài, lấy rượu làm ao, treo thịt làm rừng, thu thập đồ chơi trân quý của khắp nơi, khiến cho dân oán dân than, dẫn đến việc Chu Vũ Vương khởi binh phạt Trụ.

Sau khi Trụ Vương bại trận, ông đã tự thiêu mình trong ngọn lửa cháy rừng rực tại Lộc Đài.

Lê Công